Wednesday 2 August 2017

mizoram chanchin tawi kohhran huang


Mizoram Kohhran History pawimawh tak, Mizoram leilunga Chanchin Tha hla hmanga puan hmasak ber hun te, Chanchin Tha sawi hmasak ber hun te, Chanchin Tha thlen ni te, Presbyterian Kohhran din hunte hi bihchian tula ka hriat avangin he thu hi ziak ka ni. (Mi thiamte chhunzawm atan)

1. Vailian tum 1-naa lo kal Sap sipaiten December 25, 1871 Krismas Mizoram hmun 2 a an hman kha Mizorama Kristian Service awm hmasa ber, hla thu hmanga Isua pian thu puanna hmasa ber a ni: Zoram Vartian ziaktu Pu Lalhruaitluanga Ralte chuan “Kum 1871 December ni 25 hi Mizorama ruai theha Krismas hman hmasak ber a ni” (Zoram Vartian p-105) tih thu hi a pawimawh hle. He Krismas ni hi chhim lamah chuan Tlabung bulah an hmang a; hmar lama an hmanna hmun erawh a tarlang lo.

Hmar lama Krismas an hmanna hmuna thil thleng hetiang hian ziak : “Krismas ni hi hmar lam Vailian pawhin nilengin indo nan an hmang a…tlaiah krismas ruai an theh a. An ruaitheh lai chuan Mizoho chuan an kap reng a. Officer ho chu hlim takin an zai dual dual a, Krismas hla an sak chhung zawng chu Mizo silai ri a reh a, an lo ngaithla a. An zai ri a reh veleh an kap zui lehnghal zel a ni” (Zoram Vartian p 105) tiin.

Vailian tum khatnaa lo kalten Krismas nia hla an sak hi krismas hla, Isua pian puan chhuahna hla a ni ngei ang a. An zai ri hi Mizo tlangval silai kaptute khan an hria a, ngaihthlak an duh avangin indona silai pawh an kap ri zui lo hial mai a ni awm e. He chanchin hi ropui hlein ka hria. Hetih laia Tlabung vela sipai officer lian Thangliana kha,(T.H.Lewin, Tlabung DC ni zui) Mizoramah rei tak lo awm tawh a, Mizo nupuiah hial neitu a ni a; amah kha ringtu tha tak, Mizote hnena Chanchin Tha thlen tul ti em emtu a ni bawk. Tlabung bula Krismas an hmannaah pawh khan a tel ngei a rinawm.

Mahse, he Krismas, Lal Isua pian thu hla hmanga an puan chhuahna hi Mizorama Chanchin Tha thlenna hmanrua a ni lo va, sulhnu a neih zui hriat tur a awm lo. December 25, 1871 Krismas ni, Mizoram hmun 2 a hmangtute kha Chanchin Tha hril tura lo kal an nih miau loh avangin sulhnu a nei zui lo pawh hi a awm hle e. Tul ta zawk chu Krismas an hmanna hmun 2 te hi dapchhuah a, Hriatrengna Lungphun tha tak siama, humhalh ni thei se a tha hle.

2. Rev. William Williams 15.3.1891-a lo kal kha Mizote hnena Chanchin Tha hriltu hmasa ber a ni: Rev. William Williams, Welsh missionary, Khasi ram Shella hmuna a thawh lai khan, Sylhet tan ina Mizo lal tangte hmu turin a va kal a, Pathian thu a va hrilh a, mahse, an hre thiam lo. Heta tang hian Mizote hnena Chanchin Tha hril duhna lian tak a nei ta a; Mizorama luh phalna a hmuh veleh thian 3 hruaiin Tlawng luiah lawngin an lo kal a, March 15, 1891 Pathianni khan Kutbul lui chhuahah Mizo lal Liankunga khua Mualvum mipa naupang kum 10-15 vela upa 8/9 te hnenah Bible milem te an pe, hla an sa a, Pathian thu an sawipui a, naupangte hian ngaihnawm ti takin an ngaithla a, zai tir an tum erawh an hlawhchham a. An zingah hian puitling lutuak tawh pawh a tel ve a.
Aizawl an lo thlen hnuah Aizawla inhlawh fa Meite te, Naga leh Khasi te leh Mizo te ko khawmin Pathian thu an sawipui thin thu hetiang hian a diary-ah a ziak – “Pathian lehkhabu milemte kan la khawm a, an ngaina hlein ka hria. ‘kan fate tan kan hawnsak ang’ an ti theuh va. Pathian thu hrilh talh talh kan tum thin a, ‘Pathian chu a tha’ an ti vek a ni” (Zoram Vartian p-171 Kristian Tlangau 1953, April chhuak lak chhawn). Rev. William Williams te thianho hi April 17,1891 khan Aizawl chhuahsanin Khasi ram panin an hawng leh ta ni. Rev. William Williams hian “a ram leh mihring kan hre chiang hman ta lo” (Zoram Vartian p-173 Kristian Tlangau April 1953 chhuak lak chhawn) tih thu a sawi. He thu hian Mizote hnenah Chanchin Tha, thu leh hlaa a puanin Mizo lairil a thlen lo tih a tarlang a, Mizo zinga missionary hnathawh a châkzia a tarlanna a ni tel thei bawk. Vanduaithlak takin 21, April 1892 khan a thi a, Khasi ram khawpui Shillong-ah an phum a, a uihawm ngawt mai.

Rev. William Williams kha Chanchin Tha hrilna hmun a

No comments:

Post a Comment